Hạnh phúc là đích nhắm đến
trong cuộc đời, điều đó hẳn nhiên không ai phủ nhận. Nhưng sao chúng ta lại có
quá ít hạnh phúc? Có điều gì sai trong hướng tìm cầu hạnh phúc của chúng ta?

Đây là một phương pháp quán niệm có tính xuyên suốt trong đạo Phật từ Nguyên thủy cho đến Đại thừa
Ta
hướng vọng tương lai rồi nhìn đời mà so sánh. Ta muốn trở thành một ai đó, trở
thành người khác. Ta cố để được giống như họ và vì vậy ta đánh mất con người
của chính mình. Ta càng cố giống người này, được như người kia, thì ta càng trở
nên bất hạnh. Vì không ai hạnh phúc khi sống đời sống của một người khác. Bạn
chỉ có thể hạnh phúc khi sống đúng với con người của chính mình. Dù bạn không
thật là giàu có, không thật là nổi tiếng, nhưng việc bạn sống thật với chính
mình thì hạnh phúc hơn là chạy theo những hào nhoáng bên ngoài của người khác.
So sánh là hướng ngoại, là nhìn ra bên ngoài, do vậy ta không thấy được những
giá trị của bản thân. Mà hạnh phúc chân thật được làm bằng những giá trị đích
thực của bản thân chứ không phải giá trị của người khác. Đó là lý do mà
Theodore Roosevelt gọi “So bì là kẻ đánh cắp hạnh phúc”.
Ta hướng ngoại so sánh, cảm
thấy thua thiệt với người, từ đó ta dồn hết tâm trí cho việc đeo đuổi thành
công. Do quá bận tâm về việc được mất thành bại, hơn thua với người nên ta bị
cuốn vào áp lực của sự thành công và ám ảnh về sự thất bại. Thành công tạo ra
tâm lý phấn khởi, hân hoan; thất bại đem lại cảm giác u uất, buồn phiền, thất
vọng. Chính sự phấn khởi, hân hoan trong tâm lý khi thành công tạo ra áp lực
cho mọi đeo đuổi thành công và sự u buồn chán chường, thất vọng trong thất bại
tạo nên nỗi ám ảnh về sự thất bại. Vậy làm sao ta thoát ra khỏi áp lực về sự
thành công và nỗi ám ảnh với thất bại?
Nhằm xả
buông những trạng thái tiêu cực ấy, đạo Phật khuyến khích con người nên quán
niệm về tính phù du, hư ảo, không thật của mọi sự, mọi vật. Đây là một phương
pháp quán niệm có tính xuyên suốt trong đạo Phật từ Nguyên thủy cho đến Đại
thừa. Trong cả hai truyền thống kinh điển, Đức Phật luôn khuyên ta nên nhìn mọi
thứ ở đời như bọt nước, như giọt sương trên đầu ngọn cỏ… có đó rồi mất đó, chỉ
trong chớp mắt, để tâm bớt tham chấp mà trở nên nhẹ nhàng, tĩnh lặng. Ngài dạy:
“Ví như, này Bà-la-môn, giọt sương trên đầu ngọn cỏ, khi mặt trời mọc, mau
chóng biến mất, không tồn tại lâu dài. Cũng vậy, này Bà-la-môn, như giọt sương
là đời sống loài người, nhỏ bé, không đáng kể, nhiều khổ đau, nhiều ưu phiền.
Hãy giác ngộ!” (kinh Tăng chi). “Các pháp trong thế gian, tất cả đều như huyễn.
Nếu biết được như vậy, thì tâm không bị động”(kinh Hoa nghiêm).
Mọi sự
ở đời không phải đều tan biến nhanh như thế! Nhưng khi bạn nhìn đời bằng cách
ấy, tâm trí bạn thoát khỏi mọi áp lực lo lắng, sợ hãi và các ám ảnh về mất mát,
thất bại… mà trở nên bình lặng, tĩnh tại hơn. Bác sĩ Paul Dahlke, một trong
những người đặt nền móng Phật giáo đầu tiên ở Đức, đã diễn giải điều này thật
hay: “Khi nào tôi ngỡ hạt sương long lanh trên cỏ là viên kim cương thì tôi sẽ
giành giật và liều mạng để cướp lấy nó cho bằng được. Nhưng đến khi tôi hiểu
rằng, à đó chỉ là hạt sương lấp lánh dưới ánh nắng thôi mà, thì tôi sẽ không tự
làm khổ mình về điều đó nữa. Tôi biết, như một cơn gió thoảng, mọi thứ đều sẽ
qua đi hết. Nhà tư tưởng chân chính cũng suy nghĩ như vậy khi đối mặt với thế
giới và những giá trị của nó, cho dù các giá trị đó được gọi tên là vợ con, của
cải, lợi danh, gia đình…”.
Cảm
thức về mọi thứ là thật có, cùng với tâm trạng hân hoan, sung sướng khi đạt
được một thành công, khiến ta lầm tưởng đó là nguồn hạnh phúc chân thực. Cho
nên bằng mọi giá ta cố đeo đuổi cho bằng được cái này, cái kia; từ đó áp lực đè
nặng lên tâm trí ta. Còn khi cảm nhận mọi thứ là hư ảo, không thật, dẫu vẫn
đang hành động hướng đến thành công, thì tâm trí được thảnh thơi, yên nghỉ và
tĩnh lặng. Một sự tĩnh lặng không như những khoảnh khắc thư giãn, buông xả,
lắng dịu tạm thời trong cuộc sống đầy bon chen hối hả, đầy căng thẳng áp lực,
mà sự tĩnh lặng ấy đến từ một tâm trí được khai mở, nhận ra cuộc sống vốn mong
manh vô thường, phù du ảo mộng, như chính lời dạy này của Đức Phật, “Hãy nhìn
như bọt nước, hãy nhìn như cảnh huyễn, quán nhìn đời như vậy, thần chết không
bắt gặp”. Thần chết ở đây ám chỉ cho khổ đau. Nhìn đời như vậy thì khổ đau
không có mặt. Nhìn đời như vậy thì tĩnh lặng, là hạnh phúc. Không có cái gì nơi
đâu trên cuộc đời này có thể nắm giữ niềm vui cho ta mãi mãi. Mọi thứ chỉ như
bọt nước, hạt sương!
Từ việc
thấu hiểu bản chất của cuộc đời như vậy, ta mới có tâm thái chấp nhận mọi trải
nghiệm về đời sống. Cuộc sống có những giây phút sum vầy hạnh phúc thì cũng có
những lúc chia ly trong buồn đau; có cảm giác khoái lạc thì cũng có cảm giác
đau đớn. Chấp nhận, là khi bạn đối diện cái khổ mà không phản ứng loại trừ,
tiếp nhận niềm vui mà không gắn bó quyến luyến, thì đạt đến trạng thái sâu
lắng, tĩnh lặng của tâm thức. Trạng thái ấy, theo Eckhart Tolle, là khả năng
chấp nhận một cách sâu sắc mỗi giây phút như bản chất của nó. Ông nói: “Bất kỳ
khi nào bạn chấp nhận một cách sâu sắc mỗi giây phút như bản chất của nó, bất
kể hình thức phút giây ấy đang biểu hiện là gì, bạn sẽ có được trạng thái lặng
yên, bạn có được sự an tịnh”.
Tâm
tĩnh lặng, yên bình hay an tịnh là trạng thái hạnh phúc sâu lắng. Một hạnh phúc
vượt lên trên những vui sướng, khổ sầu thông thường của con người. Hay nói như
Andrew Olendzki: “Hạnh phúc hay một cảm thức sâu xa về an lạc không bao gồm sự
có mặt của lạc thú hay sự vắng mặt của đau đớn và nó cũng chẳng tùy thuộc vào
những điều này”. Hạnh phúc ấy, an lạc ấy không phải tự nhiên mà có mà là cả một
quá trình rèn luyện, huân tập tâm trí trải nghiệm mọi sự vật, sự việc ở đời như
chúng vốn vậy. “Khi tâm trải nghiệm một cái gì đó dễ chịu hay khó chịu, tâm chỉ
đơn giản thấu hiểu sự vật như nó vốn vậy, thì sẽ không có khổ đau” (Tiến sĩ
Yaval Noah Harrasi). Hạnh phúc, vì thế là sự thấu hiểu bản chất của mọi sự vật
hiện tượng ở đời mà an nhiên tự tại.
Khổ đau
hay không hạnh phúc, theo Phật giáo, không phải là những cảm giác đau đớn, buồn
bã, khó chịu… mà là cái tâm trí luôn vọng động không ngừng nắm bắt và loại trừ,
ưa thích và ghét bỏ các đối tượng mà nó tiếp xúc. Chính cái tâm vọng động đó
mới là cái gốc của khổ đau. Cho nên muốn có hạnh phúc thật sự trên cuộc đời
này, cách duy nhất là giữ cho cái tâm đừng có vọng động phản ứng thuận nghịch
theo các pháp khả ái và không khả ái. Tâm vọng động thì khổ đau, tâm tĩnh lặng
thì hạnh phúc.
Mùa
xuân là mùa của hạnh phúc, hân hoan nhưng hãy hạnh phúc, hân hoan trong tĩnh
lặng, bạn nhé!
Tin Tức Liên Quan
- Tìm Hiểu Về Tánh Không Trong Kinh Tiểu Không (11/08/2019 4:59)
- Quán niệm hơi thở trong Phân Tích Đạo ( 5/08/2019 5:41)
- Nhìn lại nơi chính mình (10/04/2019 9:04)
- Tôi là ai - Bạn là ai? ( 7/04/2019 6:24)
- Tối giản là một Pháp môn (19/03/2019 4:22)
- Hương Pháp (16/03/2019 5:08)
- Tìm hiểu Lý duyên khởi (15/03/2019 3:25)
- Thấy gì nơi hoa sen ( 6/03/2019 4:40)
- Quét Sạch Rác Tâm. (27/05/2018 1:08)