Buổi Pháp thoại bắt đầu với âm thanh đồng vọng đầy linh thiêng từ tiếng niệm danh hiệu Đức Từ Phụ Thích Ca Mâu Ni trang nghiêm từ phía đạo tràng chùa Đức Hòa. Tiếp đến, Đại đức bổn tự có đôi lời cảm niệm về công hạnh của Thầy Viện chủ khi Thầy nhập thất vào dịp Tết Nguyên đán đầu năm.

    Mở đầu Pháp thoại, mượn hình ảnh bông hoa, Thầy nói, hoa tuy đẹp nhưng rồi sẽ héo, còn lực bên trong chúng ta nếu biết vun bồi và sống với nó thì chúng ta sẽ được tươi mát và trẻ trung hơn mỗi ngày. Bao quát lên, nếu mỗi người là một cánh hoa thì sẽ góp phần làm cho vườn hoa xã hội trở nên tươi tốt, đẹp đẽ và ngát hương bằng giáo pháp của Đức Phật. Mỗi người ở mỗi hoàn cảnh, cuộc sống khác nhau nhưng tất cả cùng hướng tâm về Đức Phật, giáo pháp và chúng Tăng để củng cố niềm tin, sống cuộc đời bằng giáo pháp của đức Thế Tôn, cảm nhận rõ rệt sự thay đổi của việc ứng dụng giáo pháp vào đời sống. Dù ở các lĩnh vực khác nhau, ai ai cũng có thể học giáo pháp của đức Thế Tôn, chính giáo pháp của Ngài đã giúp cuộc sống của chúng ta được trở nên tốt đẹp hơn. Khi một cơn mưa rơi xuống, tùy những loại cây cao, thấp, nhỏ, lớn, thân gỗ hay thân leo,... vẫn cứ theo đó mà thấm nhuần, lớn dần và trưởng thành. Nhờ học Phật, ta nhận thấy được giáo pháp của Thế Tôn giúp cho chúng ta, cho mọi người và môi trường xung quanh được thiện lành; giáo pháp của đức Phật làm cho chúng ta được tốt đẹp hơn, trái tim yêu thương được rộng mở và trí tuệ sáng ngời hơn.

    Thầy nhắn gửi, muốn thương người thì phải thương mình trước, đặc biệt phải chú trọng chăm sóc thân và tâm. Ai ai cũng mong muốn bản thân mình tốt đẹp, vinh quang hơn, tuy nhiên không vì thế mà nảy sinh sự so sánh, ta không thể đem bất kỳ cá nhân nào so sánh với cá nhân nào, mỗi người là một bản chính duy nhất trên đời, không ai ban tặng hạnh phúc cho chúng ta mà hạnh phúc do chính ta cảm thụ và tự ta nuôi dưỡng. Không ai khác, ta là người đặt để quy chuẩn cho chính ta, vậy nên đừng đem những quy chuẩn bên ngoài ra áp đặt vào mình rồi không hài lòng với chính mình. Những cái tô điểm bên ngoài không che đậy được bẳn tâm của ta, chỉ có tâm hồn mới làm cho chúng ta và mọi người xung quanh tươi mới, đẹp đẽ hơn. Hoa sen sống từ bùn, lấy bùn nuôi dưỡng tạo thành hoa, cũng vậy, những phiền não, trắc trở, khổ đau, nghiệp chướng… mình phải biết chuyển hoá để trở nên trẻ trung, tươi tắn hơn. Mình mới là người trang điểm cho chính mình đẹp nhất, nếu không biết trang điểm cho mình phẩm chất, giới hạnh, đức cao vọng trọng thì chúng ta là người những khổ nhất. Một người luôn ủ dột, đau buồn, ta thấy rằng tâm hồn của họ đang khô héo. Tâm khô sẽ làm cho thân khô, tâm bệnh làm cho thân bệnh. Thân khoẻ nhưng tâm bệnh thì thân cũng sẽ bị kéo theo và ngược lại, tâm quyết định thân. Giáo lý mầu nhiệm của Đức Phật làm rộng mở trái tim ta, chỉ cần tu tập để có được phẩm chất và nhân cách, như vậy là tốt lắm rồi.

    Thầy sách tấn đại chúng cần bồi công – lập đức, mỗi người cần có cho mình phẩm chất, giá trị đạo đức qua việc “tu nhơn – tích đức”. “Tu nhơn” – là tu sửa, hoàn thiện nhân cách của mình, giữ tròn nét đạo trong tất cả các mối quan hệ. Nhân phẩm của một người không nằm ở địa vị, mà chính thái độ sống nói lên phẩm chất và đạo đức nói lên giá trị. “Tích đức” – “tích” là tích luỹ, gom góp. Mỗi ngày, mỗi cá nhân hãy chiêm nghiệm xem mình đã tích cóp những gì, chỉ nên tích những điều thiện lành, đó chính là tu nhơn tích đức.

    Thầy dẫn chứng câu thành ngữ hàm chứa nội dung tinh tuý mà ông bà ta đã đúc kết: “Có đức mặc sức mà ăn”. Trong vòng xoáy của cuộc đời, những việc ta làm là tốt hay xấu, ta có thể che đậy mọi người xung quanh nhưng không che giấu được mình. Hãy nhìn vào việc mình làm, nghe lời mình nói và đọc lại tư duy mình suy nghĩ, vì chỉ mình mới có thể thấy được hành động của mình bên trong và ngoài là một hay hai, chỉ có mình mới nghe được tiếng nói của mình là thật tâm hay không; hãy nhìn vào mình để thấy, biết, hiểu và ngộ được ra con người thật của mình. Nếu ta là người giả dối, những điều giả dối sẽ đến với ta. Nếu như ta là người sống thật nhưng đôi khi vẫn gặp phải những điều giả dối thì nên hiểu là có lẽ mình đã từng tạo giả dối, bất thiện nên bây giờ đón nhận hậu quả đó và mỉm cười, chấp nhận. Cuộc đời không thiếu những người ăn hiền ở lành, nhưng vẫn có những người ăn hiền không gặp lành.

    Tựu trung ta thấy được, hạnh phúc hay khổ đau không do sự tác động bên ngoài mà do thái độ của mình nhìn nhận và đánh giá về vấn đề mà cảm thấy hạnh phúc hay khổ đau. Thầy nhắn gửi, thứ nhất, hãy sống với nhau bằng tình yêu thương; thứ hai, cần thấy được bản chất vô ngã nơi mỗi con người, đừng để “dĩ oán báo oán”, hãy để “dĩ đức báo oán”, lấy đức báo lại sự hận thù, trách móc. “Đức” chính là điều thánh thiện mà ta tích luỹ nơi tâm của mình, được biểu hiện bằng lời nói, hành động, suy nghĩ. Ta tích luỹ như thế nào thì đó chính là vốn ta mang theo, Thầy nhấn mạnh, hãy làm sao để chữ đức sáng ngời trong trái tim ta.

    Khi một người sống có ĐỨC, mặc nhiên rồi sẽ HOÀ. Sống trên đời, người sống trọn chữ hoà sẽ có thể đủ khả năng xây dựng gia đình hạnh phúc, đủ khả năng làm tốt đẹp và an hoà cho môi trường họ sinh sống. Thầy đề cập đến 6 phép hòa trong nhà Phật:

(1) Thân cùng chung sống: Chữ hoà rất cần cho mỗi gia đình, mỗi ngôi chùa, mỗi trú xứ đông người. Không ai một mình có thể sống mà phải nương nhờ vào người khác. Vậy nên, ta phải xứng đáng làm sao trở thành chỗ cho người khác nương mình, mình thọ ơn người khác đã làm cho mình thì cũng phải là điểm tựa cho người khác nương.

(2) Miệng không tranh cãi: Cố gắng nói lời ái ngữ – những lời thương yêu hàm chứa chất liệu của từ bi, tránh lời ỷ ngữ (lời thêu dệt, phóng đại, sai sự thật), tránh lời ác ngữ. Theo đó, lời yêu thương là những lời đảm bảo được các tố chất: thật, có lợi ích, lời nói nhu hoà, đúng thời; Thầy nhắn nhủ đại chúng đừng mở lời nói những điều vô bổ, không mang lại lợi ích vì điều này sẽ dẫn thành thói quen và dần tạo thành tính cách, từ tính cách đó sẽ tạo nên nghiệp của mình. Nói ít nhưng nói có ích, mỗi lời mở ra cần có giá trị. Lời nói là thước đo phẩm chất, giá trị của mỗi con người. “Khẩu hoà vô tránh”, đừng luận tranh, đừng khởi tranh.

(3) Ý hòa đồng duyệt: Nêu ra cho tất cả cùng lắng nghe, cùng thảo luận đưa ra kết quả.

(4) Giới hoà đồng tu: Lãnh thọ giới pháp để mình tu, ai cũng có khả năng thọ nhận giới pháp, ai cũng đều có khả năng tu, khi tu ta phải giúp cho người khác tu, như vậy mới là tu có kết quả. Vận dụng giáo pháp, chuyển hoá cho chính mình và làm bài học cho người xung quanh. Khi những buồn vui, sướng khổ, bế tắc hay biến cố chạm đến thì bồ đề tâm mở ra. Giới hoà đồng tu là giữ nghiêm túc lời dạy của đức Phật và ứng dụng ngay cho mình để mỗi ngày mỗi tươi mới thêm, tự hào và xứng đáng là đệ tử của đức Phật.

(5) Kiến hòa đồng giải: “Kiến” là ý kiến, quan điểm, khi có một lập trường, quan điểm thì cần cùng nhau giãi bày, chia sẻ, lắng nghe mình và lắng nghe mọi người, đừng cho mình là trung tâm của vũ trụ.

(6) Lợi hoà đồng quân: Nói đến yếu tố vật chất, khi có lợi cùng nhau chia sẻ.

    Một người nếu có đủ ĐỨC và HOÀ, người đó có nhân cách lớn, là quân tử, chính là bậc trượng phu, là những vị xứng đáng để mọi người ngưỡng mộ. “Đức” là cái từ bên trong, từ đó toả ra ngoài để sống cùng chữ “hoà”. Người xưa có câu: “Trượng phu tiến đức tu nghiệp” – đấng trượng phu quân tử lấy chữ Đức làm sự nghiệp cho mình. Một người thiếu đức giống như cây không lõi.  Chăm cây đúng là chăm từ gốc, lấy gốc nuôi rễ, thân, cành lá; nếu gốc cây khô mà chỉ biết tưới ở ngọn thì không có kết quả. Cũng vậy, hãy nuôi dưỡng từ sâu bên trong tâm hồn của mình, đó là nền tảng khơi nguồn và hình thành nên phẩm chất, đạo đức.

    Tất cả những gì ta làm sẽ trở lại với chính ta, là hoa trái của những hạt giống mà ta gieo vào mảnh đất tâm của mình. Khi có đức, cái đức biểu hiện ra chữ hoà. Chữ hoà tuy trông đơn giản nhưng muốn được hòa lại khó, muốn hoà cần phải hoan hỷ chấp nhận, tha thứ, bao dung, đồng lòng với nhau. Ai ai cũng có trách nhiệm với cuộc đời này, vậy nên phải biết làm chủ và kiểm soát được mình, đừng để cái tôi, cái ngã lớn quá mà gây bất hoà, chia cắt.

    Cuối lời, Thầy có đôi lời nhắn nhủ hội chúng tại đạo tràng, mỗi ngày hãy lặng nhìn vào bảng tên chùa Đức Hòa, gắng mà bồi ĐỨC – dưỡng HOÀ. “Đức” và “Hoà” đã có sẵn trong ta, chỉ cần hàm dưỡng và vun bồi cho vững chãi thêm, đừng để đức bị khiếm khuyết. Hãy tự đánh giá lại mình, góp phần xây dựng gia đình và cuộc sống tốt đẹp hơn, sống phải thuận, phải hoà và có đức, luôn in sâu vào tâm khảm: “Có đức mặc sức mà ăn”.

    Vào lúc 20h30, bài pháp thoại đêm sám hối khép lại đầy viên mãn. Sau đó, hội chúng tại đạo tràng được Thầy từ bi sách tấn, giải đáp những thắc mắc, ưu tư trong quá trình học Phật tu nhân của mình. Đại chúng đồng hoan hỷ bởi sự yêm thức từ thầy, qua buổi lễ đã có cho mình một nhãn quan mới nhìn nhận cuộc đời bằng lăng kính minh triết của đạo Phật và có cách tiếp nhận, ứng xử khác khiến cho đời sống trở nên dễ chịu và tốt đẹp hơn.

Khánh Ngân

Một số hình ảnh ghi nhận khác: