Tất cả những biểu hiện của cuộc sống đều nơi tâm mà ra. Đối với người tu chân chánh là ta phải biết đặc tâm vào việc chăm sóc cho bản thân mình, cho tín đồ cho Phật tử, vì thế nên có cái gọi là trạch pháp. Nếu như làm mọi việc mà ta không đặt để cái tâm vào thì khó mà thành tựu. Đức Phật thường hay chú trọng đến cái tâm, trong kinh thường dùng “nhất thiết duy tâm tạo” - tất cả các pháp đều do tâm tạo, nếu ta có tâm thiện lành ta sẽ nhìn môi trường và hoàn cảnh xung quanh bằng con mắt thiện lành. Nếu tâm ta bất thiện ta sẽ thấy toàn những cái bất thiện quanh ta. Vì thế là người học Phật ta phải biết huấn luyện tâm, nuôi dưỡng tâm tánh mình. 

Tâm được biểu hiện qua những hành vi, hoạt động và nếu chúng ta biết thổi ý thức vào trong từng cử chỉ, hành vi, hoạt động của mình thì đó được gọi là tâm chánh niệm. Chánh niệm là đặt 100% tâm thức của mình vào, ý thức sự có mặt của mình, ý thức mình đang ở đâu, ý thức mình đang làm gì và ý thức mọi việc mình làm tốt xấu phải trái đúng sai. Ý thức này cần được thắp sáng bằng tuệ giác ở mỗi chúng ta. Khi một ý thức được phát khởi, chẳng những biết nghĩ đến mình, ta còn phải biết nghĩ đến người và hoàn cảnh xung quanh nữa. Người sống có ý thức, có chánh niệm, sẽ giới hạn được rất nhiều lỗi lầm có thể xảy ra. Tự thân mỗi chúng ta đã có những tập quán, những thói quen, nhưng trong thói quen đó chỉ cần thiếu ý thức, thiếu chánh niệm sẽ dễ xảy ra những lỗi lầm, nặng hơn là tội lỗi, nặng hơn nữa là tội ác. Vì thế đức Phật đã nhắc nhỡ chúng ta cần phải sống cho thật tỉnh giác, nếu không tỉnh giác thì ta chỉ mãi sống với tập khí của mình. Lấy ví dụ đơn thuần trong việc chánh niệm khi lái xe, những điều tưởng chừng như tầm thường nhưng đó là cuộc sống, đó là sự bình an cho mình và cho người.

Những lỗi lầm do sự thất niệm gây ra chỉ được hóa giải bằng lời xin lỗi. Xin lỗi là thể hiện một người có văn minh, có tri thức. Lời xin lỗi không bao giờ thừa trong cuộc sống văn minh, trong một tư duy mới, trong việc kiến tạo hòa bình trong cuộc sống của chúng ta. Giá trị của lời xin lỗi có thể hóa giải được hiềm khích giữa người với người và giúp kết nối truyền thông. Xin lỗi còn là giải pháp sống có ý nghĩa, có giá trị giúp lòng mình được thanh thản, bình yên. Người biết nhận lỗi đó là anh hùng, đủ bản lĩnh để chịu trách nhiệm và nhìn nhận những sự thật khiếm khuyết về mình. Chỉ cần ta biết thực tập nói những lời có thể tạo ra niềm hoan hỉ đối với người kia là ta đã hiến tặng một điều tốt đẹp cho đời và chính là ta đang cũng cố và xây dựng chính mình. 

Trong Phật giáo có một thuật ngữ gọi là sám hối. Sám hối không chỉ là dám nhìn nhận sự thật mình đang làm, chịu trách nhiệm về những sai lầm mà còn là hứa với lòng sẽ không tái phạm, không tái phạm nữa mới đúng tinh thần của sám hối. Trong các mối quan hệ, do lời nói, do hành động, do những suy nghĩ mà ta vô tình gây ra nhiều ngộ nhận làm bít lấp nghĩa tình và làm lớn dần khả năng của sự rạn vỡ. Vì thế, thực tập quán từ bi, sống trong thực tại nhiệm mầu rất quan trọng đối với mỗi chúng ta.

Mình sám hối với người mình gây lỗi, trước hết là xuất phát từ chính trong tâm thức ta, sự mầu nhiệm của năng lượng tương cảm tuy vô hình nhưng sẽ chạm đến trái tim. Nếu đủ can đảm và có cơ hội, ta hãy đến bên cạnh người kia để cùng nhau tháo gỡ và sám hối, bằng không hãy gửi năng lượng thương yêu đến đối phương hoặc nữa là đến trước bàn Phật, nương nhờ vào năng lực hồng ân của chư Phật để tâm sự giải bày, chắc chắn ta sẽ cảm hóa được bằng chính năng lượng tâm của mình. 

Còn với nghiệp thức mình tạo ra mỗi ngày thì mình sám hối với chư Phật, lễ Phật bằng tất cả lòng thành khẩn. Khi thọ lãnh tấm thân này thì ít nhiều chúng ta cũng đã gây ra lỗi lầm. Lỗi lầm của mình gây tạo không chỉ trong đời này mà cả những đời trước. Nếu ta tin rằng cuộc sống này do nghiệp tạo tác thì ta có thể chuyển nghiệp bằng cách điều chỉnh thân khẩu ý mình, bằng cách sám hồi để tiêu trừ nghiệp chướng. Phương thức sám hối có công năng giúp thân tâm ta được nhẹ nhàng và thảnh thơi. Quý Phật tử đến chùa tụng kinh rất nhiều, ăn chay, lễ Phật cũng rất nhiều nhưng hãy làm sao để việc tụng kinh, lễ bái phải có tác dụng tự chuyển hóa mình. Đây là một pháp môn tu.

Lại nữa, thầy muốn chia sẽ đến hội chúng về sức mạnh của năng lượng tâm qua câu chuyện của những người con Phật có chí nguyện xuất gia. Đi tu là một lý tưởng cao đẹp mà đòi hỏi con người cần có một sự quyết chí như tổ Quy Sơn đã từng nói “Phù xuất gia giả, phát túc siêu phương, tâm hình dị tục...”. Khoát trên mình chiếc áo người tu là người đi trên đường cao rộng, con đường xây dựng cho mình một nhân cách lớn, một nhân cách đẹp và cao thượng. Một khi đã quyết định xây dựng cho mình một nhân cách cao thượng thì ta phải chấp nhận buông bỏ. Ta phải ý thức rõ rằng cái gì là nhỏ, cái gì là lớn, nếu ta còn dính mắc vào những cái nhỏ ta sẽ khó đi trên con đường lớn. Tuy rằng tình thương phụ mẫu cốt nhục không phải nhỏ, nhưng ta nên học theo thái tử Sĩ Đạt Ta năm xưa để ý thức được là tình thương đối với chúng sinh vạn loại lớn hơn rất nhiều. Làm bất cứ điều gì ta cũng cần có chí nguyện, chứ không phải chí nguyện chỉ dành cho người tu. Một người khi đã muốn thì không thứ gì có thể cản trở, một khi không muốn thì tất cả lý do chỉ là cái cớ của lưng chừng chí nguyện. 

Ý chí của con người là một thứ vô cùng vĩ đại, nó có thể vượt thắng tất cả mọi vấn đề. Nước Mỹ có biểu tượng là con đại bàng, đại bàng là loài chỉ đậu trên đỉnh núi, ở trên cao, chúng không đi cùng chim se sẻ, con quạ hay những loài khác mà luôn luôn vương lên trên đỉnh; nó nói lên được chí hướng và sự tự do tuyệt đối. Một khi ta đã có lý tưởng và định hướng rõ ràng thì hãy quyết chí thực hiện, giống như chim đại bàng khi đã nhắm vào con mồi thì chắc chắn con mồi sẽ thuộc về nó. Hãy như chim đại bàng sẵn sàng lao vào trong những cơn bão để luyện cho đôi cánh của mình, và một khi đã qua được cơn bão rồi nó sẽ vượt lên trên và nhìn xuống. Không có thứ gì có thể rèn luyện cho đôi cánh đại bàng trở nên cứng cỏi bằng cách không hề chạy trốn mà lại thích đương đầu với những gió bão. Đại bàng không có khó khăn, nó đi tìm khó khăn; không có trắc trở, nó đi tìm trắc trở. Trong khi đó ta lại tránh đi những trắc trở khó khăn, chính vì ta tránh né cho nên bản lĩnh ta chưa đủ lớn, ý chí ta chưa đủ kiên cường. Cuộc đời này có nhiều bài học ý nghĩa và đáng giá lắm, hãy chiêm nghiệm vào lẽ sống để thấy được giá trị của cuộc đời. Còn nếu ta tránh ta né thì chẳng qua ta cũng chỉ là những bông hoa để mãi trong nhà, khi đưa ra ngoài ta sẽ ngã đổ chỉ bằng một cơn gió hắt hiu.

 Trước khi kết thúc, thầy đã tóm lại nội dung thời pháp để cũng cố ý chính nhằm giúp Phật tử dễ dàng ứng dụng vào trong đời sống tu tập hằng ngày. 

Tâm Minh Tuệ